मान्सून काळ करोना संसर्गासाठी पोषक; 'असा' होऊ शकतो करोनाचा प्रसार https://ift.tt/38UNxHX

म. टा. प्रतिनिधी, 'करोना विषाणूचा प्रसार आणि वातावरणातील घटक यांचा थेट परस्परसंबंध नाही. मात्र, हवेतील आर्द्रता काही प्रमाणात करोनाच्या प्रसाराला हातभार लावते,' असा निष्कर्ष नुकत्याच प्रसिद्ध झालेल्या संशोधनातून काढण्यात आला आहे. देशाच्या काही भागांमध्ये उन्हाळ्यापेक्षा पावसाळ्यात जास्त फैलावला, असे या अभ्यासातून दाखवण्यात आले आहे. पुण्यातील 'इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ ट्रॉपिकल मेटीओरोलॉजी'च्या (आयआयटीएम) सफर प्रकल्पातील शास्त्रज्ञांनी पुणे, मुंबई, दिल्ली आणि अहमदाबाद या चार शहरांमधील कोव्हिड रुग्णसंख्या आणि हवामानशास्त्रीय नोंदींचा तुलनात्मक अभ्यास करून हा निष्कर्ष काढला आहे. 'अर्थ सिस्टीम्स अँड एन्व्हायर्न्मेंट' या नियतकालिकात हे संशोधन नुकतेच प्रसिद्ध झाले आहे. एक एप्रिल ते ३० सप्टेंबर २०२० या कालावधीसाठीच्या चार शहरांमधील कोव्हिड रुग्णसंख्येच्या दैनंदिन नोंदी महापालिकांच्या दैनंदिन अहवालातून जमा करण्यात आल्या. तर, हवामानशास्त्रीय घटकांसाठी चार शहरांमधील 'सफर'च्या केंद्रांच्या नोंदी वापरण्यात आल्या. त्यामध्ये कमाल आणि किमान तापमान, सापेक्ष आणि निरपेक्ष आर्द्रता, वारे आणि पावसाच्या नोंदींचा समावेश होता. अभ्यासाच्या निष्कर्षांबाबत सफर प्रकल्पाचे संस्थापक संचालक आणि वरिष्ठ शास्त्रज्ञ डॉ. गुफरान बेग म्हणाले, 'भारतासह उष्णकटिबंधीय प्रदेशांतील उष्ण हवामानामुळे करोनाचा प्रसार कमी होतो, असा सुरुवातीला गैरसमज होता. मात्र, नंतरच्या काळात या प्रदेशातील भारत आणि ब्राझील हे देश करोना प्रसाराचे हॉटस्पॉट बनले. पुणे, मुंबई, दिल्ली आणि अहमदाबाद या चार शहरांमधील करोनाची दैनंदिन रुग्णसंख्या आणि शहरातील हवामानाच्या विविध घटकांच्या नोंदी यांचा परस्परसंबंध तपासला असता, तापमान या घटकाचा करोना प्रसाराशी कोणताही संबंध नसल्याचे आम्हाला आढळून आले.' 'मात्र, हवेतील निरपेक्ष आर्द्रता (हवेच्या ठरावीक भागातील पाण्याचे एकूण वजन) हा घटक पुणे, मुंबई आणि दिल्ली या शहरांमधील करोनाच्या रुग्णसंख्येशी परस्परसंबंध दाखवत असल्याचे आम्हाला आढळून आले. या तीनही शहरांमध्ये मान्सूनच्या आगमनासोबत करोना रुग्णसंख्या वाढत गेली. हवेतील दवबिंदूंचे प्रमाण वाढल्यामुळे तसे झाले असावे,' असेही डॉ. बेग म्हणाले. कोरडे हवामान असलेल्या अहमदाबादमध्ये मात्र, आर्द्रतेपेक्षा 'किमान तापमान' या घटकाने करोना प्रसारात काही अंशी भूमिका बजावल्याचे डॉ. बेग यांनी नमूद केले. कार्बन कणांमार्फतही करोनाचा प्रसार 'आयआयटीएम'च्या शास्त्रज्ञांनी केलेल्या आणखी एका संशोधनानुसार, हवेतील कार्बनच्या कणांमुळेही करोना प्रसारास चालना मिळत असावी. सफर प्रकल्पांतर्गत दिल्लीच्या हवेची दैनंदिन गुणवत्ता आणि करोना रुग्णसंख्येचा तुलनात्मक अभ्यास केला असता, २.५ मायक्रॉनचे सूक्ष्मकण वाढू लागल्यावर करोना रुग्णांचे प्रमाणही वाढल्याचे दिसून आले. मात्र, त्या सूक्ष्मकणांचे रासायनिक गुणधर्म तपासले असता, फक्त कार्बनच्या कणांमुळेच करोनाचा हवेतून प्रसार झाल्याचे दिसून आले. 'हरियाणा, पंजाब आणि दिल्लीलगतच्या क्षेत्रांत शेतातील जैविक कचरा जाळल्यानंतर त्यातून हवेत मिसळलेल्या कार्बनच्या कणांचे प्रमाण तेव्हा जास्त होते. करोना विषाणू कार्बनच्या कणांशी जोडला जाऊन हवेतील बाष्पासोबत काही तास टिकून राहू शकतो. याच काळात प्रदूषकांचा आधार घेतलेले करोना विषाणू अनेकांना संसर्ग करू शकतात,' असे डॉ. बेग म्हणाले.

from Marathi News: मराठी बातम्या, Latest News in Marathi, Breaking Marathi News, Marathi News Paper | Maharashtra Times https://ift.tt/2X7ENvs